#Pozytywna edukacja

Czy inwestycja w edukację i naukę się opłaca?

Bogusława Łuka 2024-11-22

Jaką rolę powinna odgrywać edukacja w kształtowaniu przyszłości gospodarczej Polski? Czy inwestycje w naukę i szkolnictwo wyższe to jedynie koszt, czy strategiczna szansa na rozwój społeczny? Dlaczego wciąż tak mało mówi się o pozytywnych efektach edukacji, skupiając się głównie na jej problemach?

Czy polskie szkoły są gotowe na wyzwania gospodarki opartej na wiedzy? W jaki sposób liderzy szkół mogą inspirować zmiany, a jednocześnie radzić sobie z codziennymi wyzwaniami?

Dyskusja o edukacji jest złożona, ale niezbędna, jeśli chcemy uczynić ją fundamentem lepszego społeczeństwa i silniejszej gospodarki.

Jakie kroki powinniśmy podjąć już dziś, by inwestycje w naukę zwracały się w przyszłości z wielokrotnym zyskiem? Dlaczego inwestycja w edukację opłaca się dla gospodarki?

Z tego artykułu dowiesz się:
– dlaczego inwestycja w edukację i naukę jest niezbędna,
– jak inwestycja w edukację i naukę wpływa na gospodarkę,
– jakie wyzwania stoją przed polskim systemem edukacyjnym,
– jakie działania mogą uczynić polskie szkoły nowoczesnymi, inspirującymi miejscami, które kształtują przyszłych liderów innowacji,
– jak stworzyć szkołę przyszłości przyjazną uczniowi.

Czas czytania: 7 minut

Dyskusje i materiały o tym, że edukacja w Polsce jest zła i trzeba coś z tym zrobić, mnożą się w zastraszającym tempie.

Przyczyn jest wiele – od zainteresowania klikalnością powtarzającymi się tematami, które podgrzewają emocje, po problem ze zrozumieniem, o czym są te dyskusje. Jak myślimy o edukacji? Jaka ta edukacja jest? Co jest meritum wszechobecnych dyskusji?

W moje ręce niedawno trafił raport przygotowany z inicjatywy Konferencji Rektorów Uczelni Ekonomicznych „Nauka i szkolnictwo wyższe a PKB” [1].

To raport, w którym grono naukowców udowodniło, że fundamentalny charakter nauki i edukacji jest warunkiem wzrostu gospodarczego i rozwoju społecznego.

Autorzy raportu prowadzili badanie i objęli jego zasięgiem 48 ośrodków akademickich w całej Polsce. Badania trwały 10 lat. Uzyskane wyniki wskazały, że każda zainwestowana złotówka w badania naukowe daje zwrot około 8 do 13 zł. Ten zwrot wyraża się w wyższym PKB (produkcie krajowym brutto).

Dlaczego wskaźnik PKB jest ważny? To miara, która w sposób obiektywny i jednoznaczny pokazuje kondycję gospodarczą danego regionu (państwa, województwa, miasta). Może nie jest to miara najlepiej oddająca złożoność procesów, ale najbardziej rozpowszechniona i zrozumiała.

PKB to jeden ze wskaźników makroekonomicznych, służący do określenia wartości wszystkich dóbr i usług wytworzonych w danym kraju w wybranym okresie czasu. Jest jednym z najlepszych mierników dobrobytu i często jest używany do porównywania wielkości gospodarek.

Miasta, posiadające ośrodki akademickie, w których inwestowano w rozwój nauki, rozwijały się nawet o 30% szybciej, a wzrost ich PKB na osobę wynosił od 2 do 4 tys. złotych więcej w porównaniu do podobnych ośrodków bez takich zasobów.

Z jednej strony zalewaja nas informacje o problemach w edukacji i nauce, o brakach i zagrożeniach, a z drugiej raport wprost pokazuje, że inwestycja w edukację się opłaca.

inwestycja w edukację

W gospodarce opartej na wiedzy rola kapitału ludzkiego jest absolutnie kluczowa. Innowacje tworzą osoby, w które kiedyś dobrze zainwestowano.

Gdyby prześledzić pierwsze spotkania z edukacją obecnych osób zajmujących się innowacjami w Polsce okazałoby się, że stoją za tym ludzie – nauczyciele, którzy rozwijali kreatywność, krytyczne myślenie swoich uczniów i budowali ich pasję do poznawania. Wzmacniali kompetencje stanowiące podstawę osiągnięć w przyszłości.

Inny raport wydany w roku 2022 przez Światowe Forum Ekonomiczne [2] pokazuje, że na wczesnym etapie edukacji każdy 1 dolar wydany na kształtowanie kompetencji kreatywnego i krytycznego myślenia, rozwiązywania problemów, zwraca się 5-krotnie. Naukowcy pokazują wprost, że im wcześniej system edukacji będzie skupiał się na sposobie uczenia, tym szybciej można będzie zobaczyć wpływ na rozwój gospodarczy.

Aby gospodarka, uniwersytety i kraj się rozwijały, potrzebne są twórcze osoby, które mają w sobie niezachwianą pasję do zadawania pytań i samodzielnego szukania odpowiedzi. Te twórcze osoby to uczniowie szkół podstawowych.

Inwestycja na wczesnym etapie edukacji, czyli w szkole podstawowej zwraca się całemu społeczeństwu, tylko trzeba na nią poczekać. I to jest kwestia fundamentalna.

Raport rektorów uczelni akademickich zawiera analizy danych z 10 lat. Według badaczy dopiero taki okres czasu pozwala zaobserwować efekt inwestycji. Ten element jest niezwykle istotny, choć pomijany w dyskusjach. Czas, w którym zachodzi zmiana. W którym wymaga ona wdrożenia, ugruntowania, niejednokrotnie poprawek i udoskonaleń.

W ciągu 10 lat może zajść cykl, w którym uczniowie rozwijają najważniejsze życiowe umiejętności, czyli krytyczne myślenie, umiejętność komunikowania wniosków, rozumienie świata (przyrody i świata społecznego) pod okiem nauczycieli, a następnie trafiają na uczelnie i wybierają kierunek dalszych swoich badań lub rozwoju.

Ich najważniejsze umiejętności, te „szkolne”, a jednocześnie najważniejsze umiejętności życiowe, ukształtowane wcześniej, dają owoce już we wczesnej dorosłości.

inwestycja w edukację - zdjęcie z wizyty studyjnej w ramach projektu fundacji

Oczywiście nie można wprost przełożyć wydatków na edukację na efekty generowane w gospodarce. Zbyt wiele czynników i zmiennych ma na to wpływ. Rola kapitału społecznego w dobie gospodarki opartej na wiedzy jest jednak kluczowa.

Budowanie kapitału ludzkiego to powolny proces, bo zaczyna się w szkole podstawowej. I nie da się tej budowy przyspieszyć, a jej ewentualnych braków zastąpić szybko.

Kompetencje kluczowe kształtują się w toku nauki, poznawania, doświadczania i samodzielnego dochodzenia do wiedzy. Kompetencji kluczowych nie da się mechanicznie zadekretować, szybko uzupełnić.

Radą na ich kształcenie jest stopniowe poprawianie jakości istniejącej szkoły. I są takie szkoły, w których chce się być, w których nauczyciele znają swoją rolę w budowaniu kapitału społecznego – a tym samym w budowania wzrostu gospodarczego.

W takich szkołach uczeń i jego potrzeby edukacyjne i rozwojowe są w centrum. Odwiedzam takie szkoły, widzę uśmiechniętych uczniów na korytarzach i myślę, że w przyszłości to oni właśnie będą rozwijać naszą gospodarkę, będą naukowcami, badaczami, będą tworzyć państwo i prawo, sprawnie wykorzystując swoje kompetencje.

I widzę, że w działaniu takich szkół nie chodzi tylko o oceny, o średnią i o wiedzę. Chodzi o uczniów. O to, żeby młody człowiek czuł, że ma moc sprawczą, o współpracę, kreatywność, żeby się nie bał, że przeciwność losu może być wyzwaniem. Uczeń i jego potrzeby są w centrum.

inwestycja w edukację - zdjęcie z dyrektorami z projektu Dziecko z Pasją oraz z prezeską fundacji

Jak sprawić, żeby dyskusja o edukacji i nauce skupiła się na kluczowej jej roli jako inwestycji? Jak projektować zmiany i uwzględnić w nich czas potrzebny do sprawdzania efektów?

Fundacja Uniwersytet Dzieci realizuje innowacyjny projekt szkoleniowo-mentoringowy dla dyrektorów szkół pn. „Dziecko z Pasją”. Dyrektorzy pod okiem mentorek, ale również w swoim własnym środowisku uczą się, jak być dobrym i skutecznym liderem nowoczesnej szkoły. Dzielą się doświadczeniami, rozkładają na czynniki pierwsze wyzwania dnia codziennego.

Ważnym elementem wsparcia uczestników programu „Dziecko z Pasją” w drodze ku zmianie są wizyty studyjne, czyli spotkania w szkołach mentorek i dyrektorów, których celem jest zebranie inspiracji do wdrażania innowacyjnych metod nauczania w swoich szkołach.

Doświadczenie z moich wizyt studyjnych pokazuje, że w szkołach widać zmianę, widać pasję nauczycieli i ich chęć do kształtowania kompetencji młodych ludzi. Są takie miejsca, gdzie uczeń jest ważny, a nauczyciel dobiera metody uczenia do potrzeb uczniów.

Widzę powstającą sieć – sieć szkół z pasją – gdzie nauka i sposób jej nabywania są ważne i gdzie rozwój kompetencji kluczowych jest celem uczenia.

Oczywiście nie jest to powszechne podejście, ale zmiana jednak się dzieje. Jeżeli mamy na czymś zbudować pozytywną wizję samych siebie, a więc także pozytywną informację o efektach inwestycji w edukacji i nauki, to właśnie na szeroko rozpowszechnianych komunikatach, że każda złotówka wydawana na naukę daje zwrot od 7 do 14 zł na PKB – czyli siedmiokrotny. Efekty edukacji i nauki są pozaszywane w efektach wszystkich innych składowych życia gospodarczego i społecznego. Autorzy raportu dowodzą, że efektywność wydatków publicznych na badania naukowe jest wyższa niż łącznych wydatków publicznych.

Świat wokół uniwersytetów będzie się zmieniał. Bo wraz ze zmianami społecznymi może maleć zainteresowanie tradycyjnym modelem kształcenia, a jednak w gospodarce opartej na wiedzy to właśnie wiedza oraz sposób jej nabywania i wykorzystania jest najważniejszy.

Jeśli jesteś dyrektorem, który potrzebuje wsparcia w pracy z radą pedagogiczną, by uczynić szkołę miejscem, w którym dzieci uczą się z pasją, dołącz do 4. edycji projektu.

Rekrutacja startuje 3 lutego 2025 roku.

„Dziecko z Pasją” to roczny projekt, organizowany przez Fundację Uniwersytet Dzieci. Udział w nim biorą dyrektorzy i wicedyrektorzy szkół podstawowych, którzy chcą razem z radą pedagogiczną uczynić swoją szkołę miejscem, w którym dzieci uczą się z pasją.

Zapisz się na listę mailingową, by nie przegapić zapisów! TUTAJ >>

Obserwuj nas na Facebooku i bądź na bieżąco >> facebook.com/uniwersytetdzieciwklasie.
Więcej o programie „Dziecko z Pasją” przeczytasz na naszej stronie >> wklasie.uniwersytetdzieci.pl/dziecko-z-pasja .

Bibliografia:

1. Konferencja Rektorów Uczelni Ekonomicznych 2023, Nauka i szkolnictwo wyższe a PKB. Raport KRUE. Nauka i szkolnictwo wyższe a PKB 2023. Raport przygotowany z inicjatyw Konferencji Rektorów Uczelni Ekonomicznych, Katowice 2023, http://www.krue.pl/nauka-a-szkolnictwo-wyzsze-raport-krue, dostęp: 22.11.2024.
2. World Economic Forum, Catalysing Education 4.0: Investing in the Future of Learning for a Human-Centric Recovery, 2022, https://www.weforum.org/publications/catalysing-education-4-0-investing-in-the-future-of-learning-for-a-human-centric-recovery, dostęp: 22.11.2024.

Jakiś czas temu autorka artykułu, a zarazem prezeska Fundacji Uniwersytet Dzieci, Bogusława Łuka została zaproszona przez EduAkcję do rozmowy na temat inwestycji w edukację.

Nagranie obejrzysz po kliknięciu w miniaturę lub TUTAJ >>

Bogusława Łuka – ekspertka od strategicznego zarządzania i fundraisingu. Już od ponad 15 lat z powodzeniem łączy kropki między wizją, strategią, codziennymi działaniami i sprawdzaniem efektów w działaniach Uniwersytetu Dzieci, którego jest współzałożycielką. Doświadczenie zdobywała zarówno podczas studiów na Uniwersytecie Ekonomicznym, jak i w trakcie pracy zawodowej m.in. w KPMG, Onet. Przez całe życie poszerza zakres swoich umiejętności, w ramach szkoleń takich jak ACCA, KAOSPilot czy Leadership Academy for Poland.

→ Empatia jako kompetencja przyszłości – jak rozwijamy ją na Uniwersytecie Dzieci? >>
→ Interdyscyplinarnie, czyli jak? Opowiadamy o różnorodności zajęć na Uniwersytecie Dzieci! >>
→ Jak rozbudzić pasję do nauki w szkole? >>
→ Budujmy odporność psychiczną dzieci z programem „Ja w świecie emocji” >>
→ Nasz program „Ja w świecie emocji” nagrodzony! >>
→ Ponad 10 tysięcy lekcji z programem „Ja w świecie emocji” – podsumowanie projektu >>
→ Wypalenie zawodowe nauczyciela – czy dotyczy Ciebie? >>
→ Zadania domowe – potrzebne czy nie? >>

Przeczytaj także

#Pozytywna edukacja Jak rozbudzić pasję do nauki w szkole? Wiemy, że dzieci pasjonują się często tańcem, muzyką, piłką nożną, gotowaniem… ale czy mogą pasjonować się nauką? Jak uczynić szkołę miejscem, w którym dzieci uczą się z pasją? Pomyśl o szkole, którą znasz – czy mogłaby się jakoś zmienić, by móc lepiej inspirować uczniów? Czytaj więcej » Dominika Złakowska-Cieślak 2025-02-09

#Pozytywna edukacja Jak łączymy zabawy ruchowe z nauką? Kilka inspiracji z naszych warsztatów Ruch jest podstawową formą ekspresji dziecka, a jego obecność w codziennych zajęciach edukacyjnych ma kluczowe znaczenie dla rozwoju. Przeczytaj artykuł, w którym pokażemy, jak łączymy aktywność fizyczną z poznawaniem świata. Czytaj więcej » Agnieszka Kulus-Klepacka, Urszula Margas, Anna Żebracka 2025-01-29

#Pozytywna edukacja Dlaczego warto przekazać 1,5% podatku Fundacji Uniwersytet Dzieci? Oprócz darowizn od osób prywatnych i firm, wielu obywateli wspiera dobroczynne inicjatywy przekazując 1,5% podatku dochodowego na rzecz wybranej fundacji. Przeczytaj, dlaczego warto przekazać te drobne środki właśnie naszej Fundacji. Czytaj więcej » Kinga Skwira 2025-01-13