Dzieci lubią ciasteczka!

My też, dlatego wykorzystujemy je do zapamiętywania informacji o tym, jak korzystasz z serwisu, żeby lepiej go do Ciebie dostosowywać.

Dostępne ustawienia plików cookie:

sprawdź naszą politykę cookies
#Pozytywna edukacja

Jak uczyć patrzeć z różnych perspektyw?

Autor Weronika Żądło Liczba komentarzy Data wpisu 2021-11-24
Współczesny świat z jednej strony wspiera różnorodność i wydaje się być bardziej otwarty i tolerancyjny, z drugiej – wzmacnia podziały i nieufność. Dlatego niezwykle istotne staje się przygotowanie dzieci do funkcjonowania w różnicującym się świecie oraz kształtowanie wrażliwości na „inność”. 

Przyszłość stawia naszym uczniom nowe wymagania dotyczące umiejętności komunikowania się z „innymi” oraz harmonijnej z nimi współpracy i współdziałania, a globalnie – tworzenia społeczności i całych społeczeństw opartych na pokojowych stosunkach. Tego typu zadania są promowane na gruncie edukacji międzykulturowej oraz antydyskryminacyjnej i mogą być w różnorodny sposób włączane w praktykę szkolną. Nauczyciele, którzy chcą realizować takie działania, powinni mieć świadomość, że wymagają one konsekwencji i wielopoziomowego podejścia. Czym powinny się charakteryzować? Pewnym drogowskazem mogą być poniższe wskazówki.

1. Potraktuj przeciwdziałanie dyskryminacji jako osobiste działanie

Aby uczyć tolerancji, trzeba najpierw zajrzeć w głąb siebie, dostrzec utrwalone stereotypy, uprzedzenia i własne kompetencje międzykulturowe.

Warto zadać sobie pytania: Czy wszyscy moi uczniowie są traktowani „równo” i sprawiedliwie? A jeśli nie, co najbardziej wpływa na ten stan rzeczy? Nauczyciele powinni umieć rozpoznać także „zakamuflowaną nietolerancję”, objawiającą się chociażby w „niewinnych” żartach czy ignorowaniu obecności niektórych uczniów, i adekwatnie na nią oddziaływać. Z pewnością przydatne będzie wypracowanie (wraz z wychowankami) równościowego kontraktu klasowego. Ważne jest również wspieranie uczniowskich inicjatyw mających na celu kreowanie kultury pokoju: rozwijanie współpracy o charakterze międzykulturowym, działań charytatywnych i wolontariatu. Pożądane będzie poszukiwanie i uchwycenie w kulturze szkoły tych czynników, które umożliwią realizację działań włączających. Być może wśród samych uczniów można odnaleźć „liderów zmiany”, angażujących się w działania prointegracyjne.

2. Rozwijaj treści odnoszące się do edukacji antydyskryminacyjnej w ramach lekcji

Zaprojektowane warsztaty powinny objąć wiedzę o roli stereotypów, uprzedzeń i dyskryminacji, a także o mechanizmie i efektach wykluczenia. Młodzież może sama wyszukiwać informacje o organizacjach o charakterze integracyjnym wobec grup mniejszościowych i dowiedzieć się w ten sposób o prowadzonych przez nie działaniach. Kluczowe będzie zastosowanie aktywnych metod uczenia się, np. burzy mózgów, gier dydaktycznych czy metod sytuacyjnych dotyczących konkretnych przypadków dyskryminacji, a także dyskusji na temat sposobów reagowania na dyskryminację z pozycji i w roli: osoby  dyskryminowanej, świadka i sprawcy tego typu działań. Zadanie osób pracujących z dziećmi i młodzieżą  w tym zakresie  polega na stworzeniu obszaru wymiany myśli i poglądów na temat omawianych problemów i zjawisk społecznych, obecnych przecież także w codziennym życiu.

3. W walce z dyskryminacją uwzględnij możliwości, jakie daje sfera on-line

Młodzież pozostaje w nieustannym kontakcie z nowymi mediami, w których konfrontuje się nie tylko z pozytywnymi zjawiskami, ale także z dyskryminacją i nietolerancją. W internecie funkcjonuje wiele fanpage’y, które popularyzują pożądane społecznie wartości – Hejtstop, Amnesty International, Uchodźcy.info, Refugees Welcome Polska, Fundacja Klamra, Różnorodność, Humanity in Action, Bez nienawiści, Fundacja na rzecz Różnorodności Społecznej (FRS) i wiele innych. Zarówno młodzież, jak i ich nauczyciele mogą dowiedzieć się nie tylko o internetowych narzędziach walki z mową nienawiści, ale i o wielu inicjatywach, które promowane są on-line, lecz przenoszą się do świata realnego. Warto rozmawiać z nastolatkami o tym, jakie konsekwencje niesie za sobą funkcjonowanie w wirtualnym świecie. Ważne staje się tutaj kształtowanie umiejętności prowadzenia internetowych dyskusji, zgodne z zasadami logiki formułowanie argumentów i przekazywania ich z szacunkiem dla drugiej osoby, mimo funkcjonujących różnic poglądów.

4. Doceń znaczenie bezpośrednich spotkań z „innymi”

Jak wskazują badania z psychologii społecznej i międzykulturowej, w niwelowaniu stereotypów i uprzedzeń dużą rolę odgrywają bezpośrednie kontakty z przedstawicielami grup mniejszościowych, szczególnie jeśli dotyczą osób w podobnym wieku. Znamienne będzie tutaj wykorzystanie potencjału grup rówieśniczych – ważnego źródła akceptacji społecznej nastolatków. Tego typu spotkania powinny mieć charakter, jak określają amerykańscy badacze N. Miller, M. Brewer i K. Edwards, „kontaktów spersonalizowanych”. W grupach zbliżonych wiekowo możliwa jest koncentracja na tym, co podobne, a  nie na tym, co odmienne. Grupę scala wykonywanie wspólnych zadań i wzajemna współzależność – sytuacja, w której jej członkowie potrzebują siebie nawzajem, by osiągnąć założony cel. W jaki sposób takie kontakty można zorganizować w szkole? Mogą temu służyć międzynarodowe wymiany uczniowskie, a także spotkania z grupami odmiennymi religijnie, narodowościowo czy etnicznie.

5. Nawiąż współpracę

Warto się zastanowić, jakie instytucje posiadają ofertę „dobrych praktyk” angażujących młodzież w atrakcyjne dla nich działania wspólnotowe dotyczące przeciwdziałania dyskryminacji. Przedstawicieli tych placówek można zaprosić na lekcje czy organizowane w szkole spotkania, a także poprosić o pomoc w realizacji różnego rodzaju ćwiczeń i warsztatów dla młodzieży. Projekty i kampanie realizowane przez instytucje NGO obejmują szeroką ofertę działań. Mogą one przyjąć np. formę zajęć edukacji filmowej, teatralnej, dramy, fotografii, zajęć pisarskich, malarskich i innych warsztatów dotyczących chociażby efektywnej komunikacji w grupie czy przeciwdziałaniu mowie nienawiści. 


Warto również wskazać na działania organizacji zajmujących się zadaniami edukacyjnymi w odniesieniu do wielokulturowości, międzykulturowości czy przeciwdziałaniu dyskryminacji. Takimi działaniami zajmuje się m.in. Centrum Aktywności Obywatelskiej czy Towarzystwo Edukacji Antydyskryminacyjnej. Te i inne organizacje oferują wartościowe publikacje dla nauczycieli i pedagogów, które dostępne są nieodpłatnie na ich stronach internetowych.

Obejrzyj film „Dlaczego każdy z nas jest inny?”

Ważne jest wyciąganie wniosków

Z perspektywy pedagogicznej istotne jest poszukiwanie strategii kształtujących wrażliwość na inność dostosowanych do potrzeb konkretnej grupy uczniów. Nie można też pominąć  ewaluacji tych działań – sprawdzenia, czy wcielone w życie rozwiązania pozwoliły uzyskać oczekiwane skutki. A jeśli tak się nie stało, warto zastanowić się, jakie inne narzędzia można wykorzystać, aby te cele zostały w wystarczającym stopniu spełnione. Podejmowane w szkole działania włączające należy postrzegać jako proces długotrwały, wieloaspektowy i obejmujący wiele zaangażowanych w jego realizację osób – pracowników szkoły, uczniów, ich rodziców i organizacje współpracujące ze szkołą. Bez wątpienia to od jakości ich współpracy zależy efekt końcowy tych działań.

Bibliografia:

1. Bilewicz M., Kiedy kontakt osłabia uprzedzenia? Kategoryzacje społeczne i temporalne jako warunki skuteczności kontaktu międzygrupowego, Psychologia Społeczna 2006 02 (02),  www.spoleczna.psychologia.pl/pliki/2006_2/Bilewicz_2006_2.pdf, [stan na dzień 14.08.2018]

2. Smoter K., Uwarunkowania stosunku gimnazjalistów z klas integracyjnych i nieintegracyjnych do Innych, Edukacja humanistyczna nr 1/2017

3. Towarzystwo Edukacji Antydyskryminacyjnej, http://www.tea.org.pl/pl/index 9, [dostęp: 15.09. 2018]

Przeczytaj także

#Pozytywna edukacja Kiedy nauczę się latać, Mamo? Szkoła marzeń istnieje! To w niej dzieci pytają: Skąd się biorą gwiazdy? Czemu nie widać powietrza? Dlaczego deszcz pada? Kto urodził Pana Boga? I dostają odpowiedź lub same do niej dochodzą. Czytaj więcej » Autor Anna Grąbczewska Liczba komentarzy Data wpisu 2021-07-27 #UDdlaDorosłych Jaki wpływ mają na nas media społecznościowe i internet?
The Happiness Research Institute przeprowadził eksperyment, w którym poprosił 1095 Duńczyków, aby przestali używać Facebooka przez tydzień. Efekt?
Czytaj więcej »
Autor Justyna Rawińska Liczba komentarzy Data wpisu 2021-11-08
#Pozytywna edukacja Co wolno w polskiej szkole? Ustawy oświatowe w pigułce
Często słyszy się, że w polskiej szkole nic nie wolno i nic się nie da zmienić. Jak to wygląda z perspektywy obowiązujących aktów prawnych?
Czytaj więcej »
Autor Monika Zwierko - Odachowska Liczba komentarzy Data wpisu 2021-12-06